Έλληνες Ζωγράφοι: Δημήτριος Γαλάνης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1882. Ο πατέρας του ήταν φιλόλογος και καταγόταν από την Κύμη. Από το 1897 έως το 1899 σπούδασε πολιτικός μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Αθήνας, με δάσκαλο στο σχέδιο τον Νικηφόρο Λύτρα.

Με υποτροφία μιας γαλλικής σατυρικής επιθεώρησης, το 1900 πήγε στη Γαλλία για να σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού.

Από το 1902, ο Γαλάνης άρχισε να σχεδιάζει γελοιογραφίες για γαλλικά σατυρικά έντυπα. Κατά την περίοδο 1907–1909 έζησε στην Γερμανία, όπου εργάσθηκε ως γελοιογράφος για τα γερμανικά περιοδικά Simplicissimus και Lustige Blätter. Είχε ήδη νυμφευθεί τη Γαλλίδα Στεφανί-Ζυλί Μπουβιέ και είχε αποκτήσει έναν γιο, τον Ζαν-Σεμπαστιάν (Jean-Sébastien Galanis).

Στη Γαλλία, όπου επέστρεψε, παρουσίασε έργα του σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, ενώ παράλληλα συνδέθηκε φιλικά με τον ποιητή Ζαν Μορεάς (γαλλικό ψευδώνυμο του Ιωάννη Α. Παπαδιαμαντόπουλου) και με Γάλλους καλλιτέχνες.

Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατατάχθηκε στην Λεγεώνα των Ξένων και έλαβε μέρος στην μάχη της Μάρνης. Το 1918 υπηρετούσε ως διερμηνέας με τα γαλλικό εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα.

Εξαιτίας της υπηρεσίας του στην Λεγεώνα των Ξένων μετά τον πόλεμο απέκτησε την γαλλική υπηκοότητα. Ζώντας πλέον μόνιμα στο Παρίσι, στράφηκε αποκλειστικά στη χαρακτική• αρχικά στην ξυλογραφία και κατόπιν στην οξυγραφία. Έχοντας καθιερωθεί ως χαράκτης, εξέθεσε έργα του στο Λονδίνο, τις Βρυξέλλες και τη Νέα Υόρκη. Παράλληλα άρχισε να ασχολείται  με τη διακόσμηση βιβλίων με χαρακτικά έργα.

Το 1929 ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου τον προσκάλεσε στην Ελλάδα για να αναλάβει την έδρα της Χαρακτικής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αλλά δε δέχθηκε για προσωπικούς λόγους. Κατά το διάστημα 1930–1937 δίδαξε χαρακτική στο εργαστήριό του στο Παρίσι. Σε αυτό το εργαστήριο, έλαβαν μαθήματα και πολλοί  Έλληνες καλλιτέχνες, όπως ο Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Π. Ρέγκος, η Μ. Ραφτοπούλου, ο Α. Βασιλικιώτης, ο Κ. Ηλιάδης κ.ά.

Το 1940 πέρασε μία μεγάλη δοκιμασία. Ο μοναχογιός του,  πλοίαρχος του εμπορικού ναυτικού, νυμφευμένος και πατέρας μιας μικρής κόρης, κατατάχθηκε στο Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό. Το Νοέμβριο του 1940, το πλοίο στο οποίο υπηρετούσε ο Ζαν-Σεμπαστιάν Γαλάνης χτυπήθηκε από γερμανικό υποβρύχιο στον Ατλαντικό Ωκεανό και ο νεαρός ναυτικός χάθηκε για πάντα στη θάλασσα.

Μετά την απελευθέρωση της Γαλλίας, το 1945, ο Γαλάνης εκλέχθηκε καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού και την ίδια χρονιά έγινε ισόβιο μέλος της γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών (Académie des Beaux-Arts). Το 1950 εκλέχθηκε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, στην συλλογή του Τελλόγλειου Ιδρύματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Πινακοθήκη Αβέρωφ, στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, στις πινακοθήκες του Δήμου Αθηναίων, του Δήμου Ρόδου και αλλού.

[Επιμέλεια: Αντώνης Δ. Κουτσουπιάς, πρόεδρος Ι.Μ.Ε.Τ. artem.gr]

Σχέδια, χαρακτικά και χαλκογραφίες από την νεοελληνική ιστορία.

Η δημοπρασία που ετοιμάζει  ο κ. Πέτρος Βέργος δεν είναι συνηθισμένη. Ο Τύπος την χαρακτηρίζει ως «άκρως ελληνική», παρά τα ξενικά ονόματα πολλών από τους δημιουργούς των έργων. Όχι, δεν πρόκειται απλά για έργα Τέχνης, αν και μπορούμε να τα δούμε και έτσι. Στον κατάλογο της δημοπρασίας της 20ης Μαρτίου 2013, ο γνώστης της ελληνικής ιστορίας θα εντυπωσιαστεί βλέποντας 502 σπάνια παλιά βιβλία, χειρόγραφα, έγγραφα και χαρακτικά.
Την τεράστια αξία των βιβλίων, χειρογράφων και εγγράφων -ζωντανά πειστήρια της νεότερης ιστορίας μας- είναι σε θέση να την αποτιμήσει οπωσδήποτε  ένας φιλόλογος ή ένας ιστορικός. Εμείς σταθήκαμε περισσότερο στα τρία τελευταία κεφάλαια του καταλόγου, που αφορούν:

Κεφάλαιο 24. Σχέδια και χαρακτικά

Ανάμεσα ξεχωρίζει το παλιότερο σωζόμενο πορτρέτο του θρυλικού πυρπολητή Κωνσταντίνου Κανάρη. Φιλοτεχνήθηκε από βρετανό ναυτικό επί του πολεμικού πλοίου Rose το Νοέμβριο του 1822, λίγο μετά την ανατίναξη της υποναυαρχίδας του οθωμανικού στόλου στην Τένεδο. Πρόκειται για υδατογραφία, στην πίσω όψη της οποίας υπάρχει σχετική χειρόγραφη σημείωση του καλλιτέχνη.   Περιγράφει τα κατορθώματα του ήρωα στη Χίο και στην Τένεδο, αναφέρει τον τόπο και το χρόνο της απεικόνισης, περιγράφει ένα επεισόδιο με πρωταγωνιστή τον Κανάρη και καταλήγει: «Ο Κανάρης είναι φτωχός και η εξωτερική του εμφάνιση δεν προδιαθέτει ευνοϊκά. Όμως, λαμβάνοντας υπ’ όψη την κοινωνική του θέση, έχει πολύ μυαλό, και μολονότι γενικά είναι ήρεμος και σεμνός, επιδεικνύει ασυνήθιστο ζήλο όταν το απαιτούν οι περιστάσεις». Συγκινητικό είναι να βλέπει κανείς την υπογραφή  «κοστατήνο καναρις / Ψαρ(ά)», καθώς αυτή δείχνει πόσο λίγο σχετίζεται καμιά φορά η γραμματική μόρφωση με τον πατριωτισμό.
Ο Κανάρης εμπνέει και τον Locker, δικαστή στο ναυτοδικείο της Μάλτας, που ζωγραφίζει σε υδατογραφία το θρυλικό ήρωα με το μικρό γιο του να συνομιλεί μ’ έναν ιερέα και μια γυναίκα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και άλλες μορφές ηρώων του 1821 σχεδιασμένες από φιλέλληνες, όπως και οι απεικονίσεις τοπίων της εποχής εκείνης.

Κεφάλαιο 25. Χαρακτικά 18ου-19ου αιώνα – Λαϊκές λιθογραφίες-Αφίσες
Οι τρεις πρώτες χαλκογραφίες έχουν θρησκευτικό ενδιαφέρον: αγιορείτικη μονή Αγίου Παύλου, νεομάρτυρας Γεώργιος Ιωαννίνων, μονή αγίου Σάββα. Οι επόμενες δεκαεπτά λιθογραφίες και χρωμολιθογραφίες έχουν ειδικό ιστορικό βάρος: απεικονίζουν παραστατικά καθοριστικές μάχες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, από τη ναυμαχία του Ναυαρίνου (1927) μέχρι τον ελληνοιταλικό πόλεμο (1940-41).

Κεφάλαιο 26. Νεοελληνική χαρακτική
Δεκαέξι καταπληκτικά χαρακτικά του Γιάννη Κεφαλληνού ολοκληρώνουν τη συλλογή. Ιδιαίτερη εντύπωση μας προκαλούν, σαν θέματα αλλά και σαν εκτελέσεις,  η γιαγιά του παλιού καιρού «Η Τσάτσα καθιστή» (1921), ο ηλικιωμένος «πατέρας του καλλιτέχνη» και τα μυκονιάτικα  τοπία.
Η δημοπρασία θα πραγματοποιηθεί στο Athens Plaza, στις 20 Μαρτίου 2013, 6 μ.μ..
Επιμέλεια: Μιχάλης Δ. Κουτσουπιάς, μέλος του Δ.Σ. ΑRTEM.GR.

Έλληνες Ζωγράφοι: Αλέξανδρος Παπαθεοδώρου

Γεννήθηκε στη Γερμανία το 1900, καθώς η μητέρα του ήταν Γερμανίδα. Η χώρα αυτή, καθώς και η Ελβετία, η Γαλλία και η Αυστρία επέδρασαν στην καλλιτεχνική του κατάρτιση και στην ψυχοσύνθεσή του. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών  Ζυρίχης και τα έργα του θα φέρουν πάντα την ανάλογη κουλτούρα.
Το 1940 ήρθε στην Ελλάδα κι εγκαταστάθηκε  στην Αθήνα. Πραγματοποιούσε εξορμήσεις  στη Βόρεια Ελλάδα, ώστε να προσλαμβάνει παραστάσεις για τις δημιουργίες του. Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, την οποία φρόντισε να αποκτήσει ο δήμος Αλεξανδρούπολης.
Η τεχνοτροπία που ακολουθούσε ήταν ο εξπρεσιονισμός, που του επέτρεπε να εκφράζει τα συναισθήματά του. Κι επειδή στη ζωή του πέρασε δύσκολες καταστάσεις, η θλίψη είναι το συναίσθημα που αποπνέουν τα έργα του. Τα εξπρεσιονιστικά χρώματα και οι βίαιες παστώδεις πινελιές επιτείνουν το δραματικό χαρακτήρα των έργων του. Ως προς τη θεματολογία, «μια καρέκλα, μια νεκρή φύση, ένα ζευγάρι παπούτσια ή ένα τραπέζι», ήταν γι’ αυτόν προτιμότερα «από μια καλλιπάρεια μαντόνα», καθώς ζωγράφιζε «τον τύπο, την ψυχή, το χαρακτήρα μιας φιγούρας παρά μια μελέτη εκ του φυσικού».
Έζησε στις Η.Π.Α. από το 1960 μέχρι το θάνατό του το 1973. Έργα του παρουσιάστηκαν σε πανελλήνιες εκθέσεις, αλλά και σε αντίστοιχες ατομικές στην  Ευρώπη και στην Αμερική.
[Επιμέλεια  Μαρία Ωραιοζήλη Κουτσουπια για το ΙΜΕΤ artem.gr]