Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2016

Το λαϊκό στοιχείο στην Ελληνική Ζωγραφική

Το λαϊκό στοιχείο αντιπροσωπεύει μια θεμελιακή αξία ζωής. Είναι η επικοινωνία με τους άλλους, τους πολλούς. Με την παράδοση και με τις κοινές αντιλήψεις της κοινωνίας που ζούμε, είναι επίσης η αγωνία μήπως χαθούν τα "δικά μας, τα οικεία, πράγματα" σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών. Είναι η ανασφάλεια μιας παραδοσιακής κοινωνίας όταν μεταμορφώνεται σε σύγχρονη, διεθνή. Κι αυτό το στοιχείο το βρίσκουμε σε κάθε εποχή της νεοελληνικής ζωγραφικής, από την αρχή της ως σήμερα, με διάφορες μορφές και σε διάφορους βαθμούς γνησιότητας. Στους ζωγράφους της Σχολής του Μονάχου (Κ.Βολανάκης, Ν. Γύζης, Νικηφ. Λύτρας κ.ά.) του 19ου αιώνα υπήρχε στα ηθογραφικά θέματα (genre), στις σκηνές εξιδανικευμένης καθημερινότητας από τα ήθη και έθιμα του τόπου, έστω και σε βαυαρέζικη εικαστική αντίληψη. Στους γενάρχες της ελληνικής ζωγραφικής του 20ού αι., το βρίσκουμε στην τυποποίηση της ανθρώπινης φιγούρας από τον μεγαλοιδεάτη Κ.Παρθένη, κατά το βυζαντινό πρότυπο και, κατεξοχήν, στον Φ.Κόντογλου. Στον λαϊκό Θεόφιλο, είναι ολόκληρη η αιτία που γεννά την ζωγραφική του. Σ' όσους ζωγράφους ωριμάζουν στον μεσοπόλεμο, είναι απαραίτητο συμπλήρωμα στην επιδίωξή τους για "ελληνικότητα". 
Στον Σπ. Βασιλείου, που κινείται στο δρομολόγιο της ηθογραφίας γίνεται κύριο θέμα για πενήντα χρόνια: Σπίτια που γκρεμίζονται στην μεταπολεμική Αθήνα, άνθρωποι σε σκηνές καθημερινότητας στον δρόμο, "η θέα μιας Ελλάδας που αλλάζει συνέχεια". Στον Γ. Τσαρούχη είναι τα αδρά χαρακτηριστικά των λαϊκών προσώπων, που τα διερευνά σαν ψυχικό τοπίο, όπως πενήντα χρόνια πρίν έκανε ο Κ. Μαλέας με το ελληνικό τοπίο. Στα εθνικά-αντιστασιακά θέματα της δύσκολης περιόδου 1940-49, κυριαρχεί επίσης. Στη θεματογραφία του Αλ. Φασιανού απ' την λαϊκή γειτονιά, το ίδιο. Μαζί μ' αυτούς, οι Γ. Μιγάδης, Γ.Μανουσάκης, Γ.Σικελιώτης, Α.Φωκάς, και δεκάδες άλλοι. Ακόμη και στους πρόμαχους της κοινωνικής κριτικής (Χρ. Μπότσογλου, Γ. Ψυχοπαίδης, Κ. Κατζουράκης κ.ά.) όταν ζωγραφίζουν την ραπτομηχανή της μητέρας τους ή εργάτες με σηκωμένες γροθιές, πριν είκοσι χρόνια. Το λαϊκό στοιχείο περνά ακόμη, έστω κι άν έχει πια άλλο λεξιλόγιο μορφών, στην καπνοπαραγωγή του Π. Χαραλάμπους ή στα εκκλησιαστικά μανουάλια του Μ. Σπηλιόπουλου. 
Ποιά η σχέση αυτής της λαϊκότητας με το κοινό στις μεταπολεμικές δεκαετίες και πως διαμορφώνει την ανταγωνιστική αγορά της; Από ιστορική άποψη, έχουμε τρείς περιόδους έξαρσης στην εικαστική αγορά, με αντίστοιχο πολλαπλασιασμό της προσφοράς, καθώς το θέμα γίνεται συρμός. Τα μέσα του 19ου αι. (αναπόληση της λαϊκής ζωής από τους λίγους αστικοποιούμενους Αθηναίους) , τα χρόνια 1912-22 (εθνικοί πόλεμοι, ενσωμάτωση εξωελλαδικών τμημάτων ελληνισμού στον εθνικό κορμό) και τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες (όταν υπάρχει αυξημένη συσσώρευση πληθυσμού στο μικροαστικό περιβάλλον και τα συνεπακόλουθα συναισθήματα ψυχικής αποστέρησης η νοσταλγίας). Οι ζωγράφοι (και οι διανοούμενοι, γενικότερα) συγκινούνται κι αυτοί από το κλίμα της εποχης και το ενσωματώνουν στη δουλειά τους. Συχνά το εκμεταλλεύονται (λαϊκισμός). 
Περίοδοι υποχώρησης στην ζήτηση τέτοιων έργων είναι τα χρόνια έντονης επαφής με τον διεθνή χώρο (π.χ. μέσα δεκαετίας 1950, η 1974 και μετά), και περίοδος εκ των υστέρων μεγάλης ζήτησης, η δεκαετία του 1980. Προκειμένου για έναν έμπειρο καλλιτέχνη, η περίοδος αυτή κάμψης συνήθως προεξαγγέλει νέα δημιουργική περίοδο (νέο τεχνοτροπικό στύλ,ή, συνήθως, μετεξέλιξη του  προηγουμένου με οριακή διαφοροποίηση θέματος η τεχνοτροπίας) με στόχο την διατήρηση του διακριτικού γνωρίσματος. Οι τεχνικές αυτές, γνωστές ήδη στους ζωγράφους από τον 17ο αι, διερύνθηκαν κατα κόρον στην ελληνική αγορά κυρίως μετά το 1974, που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα ο Αλεξ. Ιόλας και οι πρωτοπόροι καλλιτέχνες του Παρισιού.
[πηγές: arti (Cafe de l' art) & Τέχνη & Ποίησις]

Κυριακή 24 Ιανουαρίου 2016

Στήβεν Αντωνάκος: Τυπώματα

Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει για πρώτη φορά σειρά 67 τυπωμάτων του γνωστού ελληνο-αμερικανού εικαστικού Στήβεν Αντωνάκου (Stephen Antonakos), στην έκθεση «Στήβεν Αντωνάκος: Τυπώματα», έως τις 27 Φεβρουαρίου 2016, στη Μονή Λαζαριστών.
Η συγκεκριμένη σειρά αποτελεί δωρεά του καλλιτέχνη προς το ΚΜΣΤ που έγινε το 2012. Ο ίδιος εξήγησε ότι στην πράξη του αυτή τον ώθησε η σχέση που έχουν τα έργα αυτά με τα έργα των καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας από τη συλλογή Κωστάκη του μουσείου. «Υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι που μπορούν να εξερευνηθούν και να φέρουν καρπούς από τη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στα έργα των Ρώσων κονστρουκτιβιστών και της συγκεκριμένης και αφηρημένης γεωμετρίας που χρησιμοποιώ με ποικίλα μέσα εγώ, στα δικά μου έργα» έγραψε σε μία από τις επεξηγηματικές επιστολές που έστειλε στο μουσείο. 
«H καθαρή γεωμετρία του κονστρουκτιβισμού σε συνδυασμό με το μυστικισμό της σουπρεματιστικής σύνθεσης φόρμας και χρώματος ήταν τα στοιχεία που ώθησαν τον Αντωνάκο να στρέψει το βλέμμα του –κάπως αργά, όπως ο ίδιος εξομολογείται– προς τη ρωσική πρωτοπορία. Βλέποντας σήμερα ξανά αυτή τη σχέση, διαπιστώνουμε πόσο δίκιο είχε ο Αντωνάκος όταν μας παρακίνησε να εξερευνήσουμε αυτή τη διάσταση της δουλειάς του», αναφέρει η διευθύντρια του ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου.  Oεπιμελητής της έκθεσης και ιστορικός τέχνης στο ΚΜΣΤ, Γιάννης Μπόλης, σημειώνει: «Τα σχέδια του συνδέονται αρχικά με τις συνθέσεις του με νέον –ως προσχέδια και στάδια προετοιμασία τους–, στη συνέχεια, ωστόσο, διεκδικούν τη δική τους αισθητική αξία. Το ίδιο ισχύει για τα τυπώματά του που διακρίνονται, καταρχάς, για την εξαιρετική τεχνική τους. Ο Αντωνάκος εκκινεί από τα πρωτογενή στοιχεία της τέχνης –τη γραμμή, τη φόρμα, το επίπεδο, το χρώμα και το φως– ενώ εμφανείς είναι οι συσχετισμοί και οι παραπομπές στο μορφολογικόλεξιλόγιο κινημάτων της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως ο σουπρεματισμός και ο κονστρουκτιβισμός».

Ο Στήβεν Αντωνάκος (Άγιος Νικόλαος Γυθείου Λακωνίας, 1926 – Νέα Υόρκη, 2013) ήταν ένας από τους πρωτοπόρους στη χρήση του νέον για περισσότερα από 50 χρόνια. «Ανακάλυψε» το νέον ως εικαστικό μέσον το 1960 και γρήγορα το ανέδειξε σε πρωταρχικό μέσο της δημιουργίας του.
Το μη αντικειμενικό, γεωμετρικό έργο του περιλαμβάνει γλυπτική, εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους, επιτοίχιες συνθέσεις στις οποίες το νέον συνυπάρχει με το χρώμα και τα μεταλλικά φύλλα, σχέδια και τυπώματα, καθώς και δωμάτια διαλογισμού και παρεκκλήσια.
[elculture.gr]

Πέμπτη 7 Ιανουαρίου 2016

Οι Έλληνες συλλέκτες είναι μία αξιοσημείωτη δύναμη στον κόσμο της τέχνης

 Η συλλογή διαφόρων αντικειμένων αξίας αποτελεί ανέκαθεν αγαπημένη ενασχόληση διασήμων και μη Ελλήνων. Πολλοί από αυτούς, έχουν δαπανήσει μεγάλα κεφάλαια για την αγορά κάποιου ξεχωριστού έργου τέχνης, ενώ παράλληλα έχουν δώσει ιδιαίτερο βάρος στην προστασία των ιδιωτικών συλλογών τους, με σκοπό να αποφύγουν οποιοδήποτε δυσάρεστο περιστατικό απώλειας ή καταστροφής.
Από Βαν Γκονγκ μέχρι Κουνς και από έργα μεγέθους 5.000 τ.μ. έως μικροσκοπικές καρφίτσες οι Έλληνες συλλέκτες έχουν απλώσει τα δίχτυα τους και συγκεντρώνουν έργα ανεκτίμητης αξίας και τα φώτα της δημοσιότητας του κόσμου της τέχνης πάνω τους. Παρουσιάζουμε τους πέντε σημαντικότερους Έλληνες συλλέκτες που συμπεριελήφθησαν στην διεθνή λίστα «2015 Τοp 200 Collectors» της έγκριτου αμερικανικού artnews.com.

Φίλιππος Νιάρχος
Οι περισσότεροι συμπατριώτες μας τον γνώρισαν φέτος καθώς σύμφωνα με την λίστα του Forbes είναι ο πλουσιότερος Έλληνας για το 2015 όμως οι φιλότεχνοι όλου του πλανήτη τον γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες καθώς διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες σε αξία συλλογές στον πλανήτη. Σύμφωνα με τοhighsnobiety  η αξία της ξεπερνάει τα 2,2 δισ. δολάρια στοιχείο που κατατάσσει τον συμπατριώτη μας τέταρτο μεγαλύτερο ιδιώτη συλλέκτη έργων τέχνης στον πλανήτη. Μπορεί να κληρονόμησε ένα μεγάλο μέρος των έργων που είχε στην κατοχή του ο πατέρας του, ο θρυλικός Σταύρος Νιάρχος, φρόντισε όμως και ο ίδιος να προστεθούν στην συλλογή εμβληματικοί πίνακες κορυφαίων ζωγράφων.
Ο πλέον χαρακτηριστικός είναι η αυτοπροσωπογραφία του Βίνσεντ βαν Γκογκ την οποία απέκτησε σε πλειστηριασμό στον Οίκο Christie's το 1989 έναντι 71,5 εκατ. δολαρίων. Την ίδια χρονιά ο Σταύρος Νιάρχος είχε αποκτήσει έναντι 47,8 εκατ. δολαρίων τον πίνακα Υο, Picasso του Πάμπλο Πικάσο, ο οποίος έχει περιέλθει πλέον στην συλλογή του Φίλιππου. Ο Έλληνας φιλότεχνος, που έχει μόνιμη έδρα το Σεν Μόριτζ στην Ελβετία, είναι μέλος στο διοικητικό συμβούλιο του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και του Διεθνούς Συμβουλίου στο Tate.

Δημήτρης Μαυρομάτης
Αν και η αξία της συλλογής του δεν έχει προσδιοριστεί το αμερικανικό περιοδικό Artnews τον έχει συμπεριλάβει επαλειμμένα τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στους 10 κορυφαίους φιλότεχνους του πλανήτη. Η συλλογή του διεθνούς χρηματιστή απαρτίζεται από εντυπωσιακά κοσμήματα και πολύτιμους λίθους ενώ φέρεται να διαθέτει και την μεγαλύτερη συλλογή από αντίκες του 18ου αιώνα. Το 2011 πλειοδότησε στην αγορά του πίνακα του Πικάσο «Seated Woman, Blue Robe» προσφέροντας το ποσό των 22,3 εκατ. ευρώ ενώ πριν από δύο χρόνια πρόσθεσε έναν ακόμη πίνακα του εμβληματικού ζωγράφου στην συλλογή του έναντι 5,5 εκατ. ευρώ. Πέρα από αγορές όμως, γνωρίζει να πραγματοποιεί και ιδιαίτερα επικερδείς πωλήσεις. Πέρυσι στις 12 Νοεμβρίου σε δημοπρασία που πραγματοποίησε ο οίκος Sotheby's στην Γενεύη διέθεσε 16 κοσμήματα από την συλλογή του η αξία των οποίων άγγιξε τα 15 εκατ. ευρώ. Ανάμεσα σε αυτά και το εκθαμβωτικό Graff Ruby, βάρους 8,62 καρατίων. Πρόκειται για ένα δαχτυλίδι, με πέτρα Βιρμανίας, που ξεχωρίζει για το έντονο κόκκινο χρώμα του, γνωστό και ως «αίμα περιστεριού». Μάλιστα, σύμφωνα με μια έκθεση από το σουηδικό Γεμολογικό Ινστιτούτο, είναι εξαιρετικής καθαρότητας και λάμψης. Σύμφωνα με το Artnews η πώληση του προσδιορίστηκε στα 6,8 εκατ. δολάρια.

Δάκης Ιωάννου
Ένας εκ των βασικών μετόχων της Coca Cola HBC με ισχυρή παρουσία στον κατασκευαστικό τόμεα (J&P) o Δάκης Ιωάννου είναι από τους ελάχιστους επιχειρηματίες που έχουν καταφέρει να συνδέσουν το όνομα τους περισσότερο με την τέχνη παρά με τις επιχειρήσεις. Ήδη από το 1983, όταν ακόμη η σύγχρονη τέχνη ήταν άγνωστη λέξη για τους περισσότερους Έλληνες συλλέκτες, ο Δάκης Ιωάννου δημιουργούσε το ίδρυμα ΔΕΣΤΕ (Διεθνής – Ελληνική Σύγχρονη Τέχνη) το οποίο φιλοξενεί την συλλογή του η οποία είναι από τις πλέον πλούσιες στον συγκεκριμένο τομέα.
Περιλαμβάνει δημιουργίες διεθνών καλλιτεχνών που δραστηριοποιούνται μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και κινούνται σε όλο το φάσμα της σύγχρονης τέχνης, από τις pop εφαρμογές ως την εννοιολογική τέχνη και τον μινιμαλισμό. Από τους πλέον αγαπημένους τους καλλιτέχνες ο Τζεφ Κουνς του οποίου διαθέτει και το μεγαλύτερο κινητό έργο. Πρόκειται για το υπερπολυτελές γιωτ του συλλέκτη «Guilty» το οποίο έχει «πειράξει» εικαστικά ο Αμερικάνος καλλιτέχνης.

Δημήτρης Δασκαλόπουλος
Πριν από μερικές εβδομάδες οι Financial Times επισκέφτηκαν την εγκατάσταση της Μαρίας Λοϊζίδου στον Κεραμεικό και την έκθεση του Mario Merz στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και μετέφεραν τη μοναδική εμπειρία από τις δράσεις του ΝΕΟΝ, του οργανισμού για την τέχνη και τον πολιτισμό που έχει δημιουργήσει ο πρώην ισχυρός άνδρας του ομίλου τροφίμων Δέλτα. Η συντάκτρια Rachel Spence έγραφε στα τέλη Οκτωβρίου πως ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος «έχει μια φυσική ντροπαλότητα και σε αντίθεση με άλλους συλλέκτες δεν επιθυμεί να δημιουργήσει ένα ιδιωτικό μουσείο για να στεγάσει τα περισσότερα από 500 έργα της συλλογής του.
Έργα του είχε προσπαθήσει στο παρελθόν να τα παρουσιάσει στον Εθνικό Κήπο του οποίου είχε προτείνει να αναλάβει με προσωπικά έξοδα την ανάπλαση και συντήρηση ενώ αναμένεται να είναι και από τους βασικούς υποστηρικτές του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο ΦΙΞ (σ.σ. αν και όποτε ανοίξει τελικά της πόρτες του). Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος σήμερα θεωρείται ένας από τις εκατό πιο σημαντικές προσωπικότητες στον χώρο των συλλεκτών ενώ είναι ενεργό μέλος δύο παγκόσμιων “ναών” της τέχνης, του Guggenheim και του Tate Gallery.

Γιώργος Οικονόμου
Σύμφωνα με την λίστα των Lloyd's για το 2015 o Γιώργος Οικονόμου είναι ο 17ος πιο ισχυρός εφοπλιστής στον πλανήτη σήμερα. Είναι όμως και ένας από τους πλέον φιλότεχνους καθώς διαθέτει μία από τους πλουσιότερες σε αριθμό έργων συλλογές. Αν και μπήκε αργά στην κούρσα προσπαθεί να καλύψει το κενό ποντάροντας κυρίως σε ανερχόμενους καλλιτέχνες. Ο εφοπλιστής που γεννήθηκε το 1953, ξεκίνησε να συλλέγει έργα το 2006 αγοράζοντας 150 – 200 πίνακες τον χρόνο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην συλλογή του βρίσκονται πάνω από 500 πίνακες του Γερμανού ζωγράφου Όττο Ντιξ.
Τηρώντας την «ελληνική παράδοση» διαθέτει και αυτός στην συλλογή του έργα του Πικάσο ενώ σε έκθεση που πραγματοποίησε πρόσφατα στην Αθήνα παρουσιάστηκαν έργα καλλιτεχνών όπως Taryn Simon, Rashid Johnson, Paul McCarthy, και Georg Baselitz. Από τον περασμένο Μάρτιο είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Dia Art Foundation στην Νέα Υόρκη ενώ είναι επίσης μέλος στο Tate Foundation Board of Trustees.
[news247]