Τέχνη και Τρέλα

«Τι είναι η τρέλα; Ένα λησμονημένο μονοπάτι»*. Στο μονοπάτι αυτό μπαίνουν βαθιά καλλιτέχνες χωρίς και με ψυχιατρική εμπειρία, επιστήμονες και άνθρωποι του λόγου κατά την πολυήμερη πρωτοποριακή εκδήλωση «Τέχνη και Τρέλα» που ξεκίνησε το απόγευμα της Δευτέρας (6/10) από το πολιτιστικό κέντρο Μελίνα και επεκτείνεται σε πολλούς χώρους σε όλη την Αθήνα. Σκοπός της εκδήλωσης δεν είναι άλλος από το να ακουστεί ο λόγος της ετερότητας, της τρέλας και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα που σε μια τέτοια εκδήλωση θα εκπροσωπηθούν όλες οι τέχνες (Κινηματογράφος, Θέατρο, Χορός, Ποίηση, Video Art, Φωτογραφία, Performance, Δράσεις Ανοιχτού Χώρου, Workshop, Εικαστικές Εκθέσεις) αλλά και ο πανεπιστημιακός και ακαδημαϊκός λόγος με διήμερο Συνέδριο και Ημερίδα, στην οποία θα συμμετέχουν φορείς των ψυχιατρικών δομών.

Είναι, επίσης, η πρώτη φορά στην Ελλάδα που θα υπάρξει ένας διάλογος των έργων καλλιτεχνών με και χωρίς ψυχιατρική εμπειρία. «Η συνύπαρξη αυτή είναι πολύ σημαντική. Η Art Brut - Outsider Art (τέχνη του περιθωρίου) που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στο εξωτερικό δεν έχει αναπτυχθεί καθόλου στην Ελλάδα. Έρχεται όμως η εκδήλωση αυτή στην οποία οι συνομιλητές είναι ισότιμοι. Έχουν το ίδιο δικαίωμα στο λόγο. Η ουσία είναι λοιπόν να δώσουμε το λόγο στους ανθρώπους με ψυχική ετερότητα και να αναδειχτεί η σημαντικότητα των έργων τους» ανέφερε στη σημερινή συνέντευξη Τύπου, ο Φώτης Καγγελάρης, πρόεδρος της Ε.Μ.Π.Ε. (Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας) που είχε την ιδέα και ήταν υπεύθυνος για τη διοργάνωση της εκδήλωσης.

«Η ανθρώπινη φύση εμπεριέχει μέσα της την τρέλα. Δεν θα υπήρχε χωρίς αυτή ως όριο της ελευθερίας της» πρόσθεσε ο κ. Καγγελάρης αναφερόμενος παράλληλα σε «ευτυχείς συμπτώσεις» τέχνης και τρέλας, που εμφανίζονται στο έργο των Αρτώ, Χαλεπά, Βιζυηνού κλπ. Συμφώνησε δε, με την εύστοχη παρατήρηση από το κοινό ότι «οι άνθρωποι αρχίζουν να ερμηνεύουν ως τρελό τον Bαν Γκογκ αφού μαθαίνουν την προσωπική ιστορία του. Δεν φαίνεται στα έργα του. Ανεξάρτητα αν είναι ασθενής ή όχι ο καλλιτέχνης βγάζει στην τέχνη την ψυχή του».

Καταλήγοντας ο Φώτης Καγγελάρης μίλησε για την αναγκαιότητα να δίνονται ευκαιρίες στην «ετερότητα που ελλοχεύει». «Ας δούμε τι μπορούμε να ακούσουμε από τη μεριά της ετερότητας αν δεν μπορούμε να ακούσουμε τίποτα από την μεριά της ‘φυσιολογικότητας’» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Καλλιτέχνες με ψυχιατρική εμπειρία που συμμετέχουν στην εκδήλωση μίλησαν για τον εαυτό τους και το έργο τους. «Ο άνθρωπος που έχει προβλήματα γυρεύει να τα ξεδιαλύνει. Έχω βρεθεί σε κλινικές ουκ ολίγες φορές, δοκιμάστηκα πολύ ψυχιατρικά. Τώρα δουλεύω τα έργα μου κι είμαι ευτυχισμένος γι’ αυτό» σημείωσε ο κ. Όθων Τετενές. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που μετασχηματίζει την επί δεκαετίες ψυχιατρική του εμπειρία σε δημιουργία. Τα έργα του – βιωματικές εμπειρίες θα παρουσιαστούν σε ατομική έκθεση.

«Η τρέλα είναι μια οδυνηρή εμπειρία. Δεν την μετατρέπουμε σε σύνθημα» εξήγησε από την πλευρά της η ψυχοθεραπεύτρια Τέση Λαζαράτου που είχε την επιστημονική επιμέλεια της εκδήλωσης «Τέχνη και Τρέλα». «Τουλάχιστον 200 άνθρωποι δούλεψαν για το εγχείρημα. Είναι ένα μικρό θαύμα αυτό που καταφέραμε να δημιουργήσουμε μέσα στη μνημονιακή λαίλαπα».

«Το κράτος από εγγυητής της κοινωνικής ειρήνης μετασχηματίζεται σε επιτελάρχη ενός κοινωνικού πολέμου. Το ψυχιατρικό νομοσχέδιο του περασμένου Ιουλίου δίνει τη χαριστική βολή. Είναι δύσκολοι καιροί για τέχνη και τρέλα αλλά ακριβώς γι’ αυτό είναι η σωστή στιγμή για αυτή την προσπάθεια που κάνουμε» πρόσθεσε η κ. Τέση Λαζαράτου.

Το ζήτημα της απορρύθμισης του χώρου της ψυχικής υγείας δεν λείπει από την εκδήλωση. Δεν έλειψε ούτε από τη συνέντευξη Τύπου. Ο Γιώργος Αστρινάκης, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής, Διευθυντής Δρομοκαΐτειου Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής αποκάλυψε ότι μετά το λουκέτο στα ψυχιατρεία της χώρας «που μας περνάει από τον εγκλεισμό στην εγκατάλειψη, προετοιμάζουν νομοσχέδιο για ακούσια νοσηλεία στο σπίτι. Δηλαδή σε κατ’ οίκον περιορισμό. Έτσι το άσυλο μεταφέρεται στην κοινωνία». Αναφορικά με την «Τέχνη και Τρέλα» αποφάνθηκε ότι οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν είναι τρεις: «Η ανανοηματοδότηση, η κατανόηση και η αποδοχή».

* Ο στίχος είναι ένα αίνιγμα που αναφέρεται στο ινδικό έπος «Μαχαραμπάτα»

Η είσοδος είναι ελεύθερη σε όλες τις εκδηλώσεις Τέχνη και Τρέλα. Διοργανώνουν η Εταιρεία Μελέτης Πολιτισμικής Ετερότητας (Ε.Μ.Π.Ε.) και ο Δήμος της Αθήνας (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.) υπό την Αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς (Γ.Γ.Ν.Γ.).

INFO

Σύγχρονα έργα τέχνης συνομιλούν με έργα ατόμων με ψυχική ετερότητα και ψυχιατρική εμπειρία. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένας διάλογος μεταξύ της επίσημης Τέχνης και της Art Brut. Με την υποστήριξη του Τμήματος Εργοθεραπείας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Δαφνί).

Επιμέλεια:

Μαρίνα Προβατίδου, Εικαστικός

Συμμετέχουν:

Ιάνθη Αγγελίογλου, Σμάρα Αγιακάτσικα, Στέφανος Αθάνατος, Στέλιος Αλεξάκης, Σοφία Αντωνακάκη, Eric Baer, Αντώνης Βάθης, Νάνος Βαλαωρίτης, Χρύσα Βαλσαμάκη, Μαρίνα Βελησιώτη, Μπάμπης Βενετόπουλος, Αλέξανδρος Βούτσας, Ελπίδα Γαδ, Νίκος Γιαβρόπουλος, Σοφία Γκίκα, Genco Gulan, Γιώργος Δεπόλλας, Ερμίνα Δημητρίου, Θεώνη Δημοπούλου, Παναγιώτης Ελευθεράκης, Κωνσταντίνος Έσλιν, Δημήτρης Ζουρούδης, Αργύρης Μαργιώλης, Νατάσσα Μαρκίδου, Γιώργος Μαχιάς, Νίκος Μιχαλιτσιάνος, Δημήτρης Μουζακίτης, Σοφία Μπακιρτζή, Πολυτίμη Μπενάκη, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Αιμιλία Μπουρίτη, Ελένη Μυλωνά, Αφροδίτη Παπαδουλή, Στέφανος Πάσχος, Τζανής Πολυκανδριώτης, Άρτεμις Ποταμιάνου, Μαρίνα Προβατίδου - Χάρης Διακάτος, Άγγελος Σκούρτης, Έρη Σκυργιάννη, Χρήστος Σούλαρης, Γιάννης Σπανάκης, Έλενα Σταματογιάννη, Ήρα Σταματοπούλου, Λία Σταμοπούλου, Ναταλία Σταμοπούλου, Βούλα Φερεντίνου, Πάρις Χαβιάρας, Γιούλα Χατζηγεωργίου, Μάρκ Χατζηπατέρας
[tvxs]