H έννοια του Κάλλους στην Τέχνη

Κατά το Βρετανό συγγραφέα, φιλόσοφο και συνθέτη Roger Scruton  το ωραίο, το κάλλος στην τέχνη έχει σημασία. Όμως η σύγχρονη τέχνη του 20ου αιώνα, έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό το κάλλος.
Σε σχετικό ντοκιμαντέρ του BBC o Scruton αναφέρει στην εισαγωγή του: «Νομίζω ότι έχουμε χάσει το κάλλος και μαζί με αυτό, υπάρχει ο κίνδυνος να χάσουμε και το νόημα της ζωής.»
Εκφράζει μια άποψη εντελώς επαναστατική απεναντι στο κατεστημένο της τέχνης σήμερα:
«… το κάλλος δεν είναι στο μάτι του θεατή, είναι μια αντικειμενική αλήθεια-μια κλασσική έννοια…» και συνεχίζει:
«…πάρτε για παράδειγμα μια πρόσφατη πώληση στο Sotheby’s του σπερματικού Mark Rothko με τίτλο "Νο.1 (Βασιλικό κόκκινο και μπλε)" προς 75 εκατομμύρια $. Το έργο αποτελείται από μερικά τετράγωνα συντονισμένων χρωμάτων. Όποιος δεν έχει ακούσει για την αξία αυτής της τέχνης θα ήταν δύσκολο να εκτιμήσει ποιο το κάλλος ή η χρηματική της αξία.
Στον 20ο αιώνα, τo κάλλος έπαψε να είναι σημαντικό και η  τέχνη όλο και περισσότερο στοχεύει στο να διαταράξει και να σπάσει τα ηθικά ταμπού… δεν την ενδιαφέρει το κάλλος άλλα η πρωτοτυπία με οποιοδήποτε μέσο…
Η αληθινή αισθητική αξία, το κάλλος, έχει εξαφανιστεί από σύγχρονα έργα που πωλούνται για τα εκατομμύρια δολάρια ανά τον κόσμο. Σε αυτά τα έργα, από καλλιτέχνες όπως οι Rothko, Franz Kline, Damien Hirst, και  Tracey Emin, το κάλλος έχει αντικατασταθεί από το διάλογο. Τα υψηλά ιδανικά του κάλλους αντικαταστάθηκαν από ένα κοινωνικό δοκίμιο. Μια λέξη που γράφεται θορυβωδώς κάτω από την τέχνη αυτή είναι το "ΕΓΩ" και… τα κέρδη ΜΟΥ, οι επιθυμίες ΜΟΥ, οι απολαύσεις ΜΟΥ…και η τέχνη αυτή δεν αντιπαραβάλλει παρά  μόνον το "Ναι! Προχώρα! …"
Σήμερα η καταξίωση στην σύγχρονη τέχνη συχνότερα υποκαθιστά τις πνευματικές με τις υλικές αξίες, καθώς δεν αφήνεται στις αισθήσεις, αλλά αγοράζεται, γίνεται επένδυση…
Όσο για την υποτιμημένη τέχνη που προηγείται του 20ου αιώνα, έχει πολλά να προσφέρει, συμπεριλαμβανομένων του κάλλους, της ανθρωπιάς και της φροντίδας της ψυχής.

  Η τέχνη αυτή αναζητά  ό,τι το ανώτερο στον άνθρωπο, και τον θέτει στο δρόμο προς την αυτογνωσία…
Κάθε έκφανση της τέχνης αυτής είναι μια προσπάθεια ανάτασης από το ζωώδες στο πνευματικό (εκτός από τις αντίστροφες περιπτώσεις, όπως η "τέχνη" της βεβήλωσης σήμερα)».
Κλείνοντας το ντοκιμαντέρ, ο Scruton σε ένα διάλογο μεταξύ Πλάτωνα και Κάντ περιγράφει: «η τέχνη είναι μια ουσιώδης αξία… Μέσω της αναζήτησης του κάλλους μετασχηματίζεται ο κόσμος προσεγγίζοντας την οικεία ομορφιά, ενισχύοντας τις πνευματικές τέρψεις και ανακουφίζοντας τις θλίψεις.
Η τέχνη … ρίχνει φώς, παρέχει νόημα στην πεζή ζωή μας και μας καθιστά ικανούς να αντιμετωπίζουμε τις όποιες δυσκολίες βρίσκοντας σ' αυτήν ειρήνη και παρηγοριά.
Η δύναμη αυτή του κάλλους να "εξαγοράζει" τα δεινά μας, είναι ένας λόγος για να εκληφθεί η τέχνη ως υποκατάστατο της θρησκείας…
Γιατί να δώσουμε προτεραιότητα στη θρησκεία, γιατί να μην πούμε ότι η θρησκεία είναι ένα υποκατάστατο του κάλλους, γιατί ακόμη, να περιγράψουμε τη θρησκεία και το κάλλος ως ανταγωνιστές;
Το Θείο και το Κάλλος στέκονται δίπλα δίπλα, δυο πόρτες που ανοίγονται σε ένα κοινό χώρο, στον οποίο ο άνθρωπος βρίσκει την οικεία του ομορφιά» ... και έτσι διαφυλάσσεται σώος, δηλαδή ανακαλύπτει τη σωτηρία του. Άλλωστε, ο Ντοστογιέφσκι σημειώνει:
"Το κάλλος θα σώσει τον κόσμο"...
[Επιμ. Αντώνης Δ. Κουτσουπιάς, Πρόεδρος Ι.Μ.Ε.Τ. artem.gr]