« Όταν Ο λαϊκός ζωγράφος της Ελλάδας Θεόφιλος ζωγραφίζει ήρωες του ’21, οι φουστανέλες γίνονται λουλούδια στους αγρούς. Όταν ζωγραφίζει δάση πολύφυλλα εκφράζει με τη πράσινη ποικιλία τους όλη την λαχτάρα του αγρότη για το νερό.. Δεν ζητούσε παρά να προσφέρει στους συγχρόνους του τις χρωματικές χαρές, τα ελληνικά φώτα που είχε ο ίδιος θησαυρίσει ασυνείδητα στην ψυχή του και κατόρθωσε να μεταφέρει σε χρώματα”.( Στρατής Ελευθεριάδης σε συνέντευξη στα “Αθηναϊκά Νέα” στις 21 Σεπτεμβρίου 1935.)Θεόφιλος: Ο λαϊκός ζωγράφος της Ελλάδας που τριγυρνούσε με φουστανέλα, που ζωγράφιζε « αντί πινακίου φακής » και που η αριστεροχειρία του τον έκανε να κλειστεί στον εαυτό του, κατάφερε τα έργα του να είναι πασίγνωστα και αναγνωρίσιμα ακόμα και στους πιο αδαείς στην τέχνη. Ωστόσο αν και φτωχός και με παράξενο φέρσιμο λόγω της ιδιοσυγκρασίας του ξεφεύγει από τα όρια της Ελλάδας και ο ίδιος για κάποια χρόνια αλλά και οι πίνακές του και κοσμούν ένα από τα πιο γνωστά μουσεία της Ευρώπης αυτό του Παρισιού και μάλιστα για δεύτερη φορά!
Στις 3 Ιουνίου του 1961 τα έργα του ζωγράφου εκθέτονται στο Λούβρο σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση . Όσοι αγαπούν την τέχνη και την ζωγραφική θα ενθουσιαστούν με το ιδιαίτερο και σχεδόν αυτοδίδακτο στυλ του και θα αγκαλιάσουν αυτήν την έκθεση με πολύ μεγάλο πάθος και εξαιρετική κριτική.
Υπήρξαν κάποιοι άνθρωποι, λίγοι αλλά σημαντικοί στη ζωή του που θα τον βοηθήσουν αρκετά ,να ξεπεράσει η φήμη του τα όρια της Ελλάδας. Μυτιληνιοί, συμπατριώτες του, αλλά γνώστες της τέχνης και με ένστικτό που παρά την απλοϊκότητα της ζωγραφικής του θα τον βρουν και θα του προτείνουν να πάρει μέρος σε έκθεση ζωγραφικής στο Παρίσι. ΟΓιώργος Γουναρόπουλος ήταν εκείνος που μίλησε για τα έργα του Θεόφιλου στον Στρατή Ελευθεριάδη, σημαντικό τεχνοκριτικό, συλλέκτη έργων τέχνης και εκδότη που ζούσε στο Παρίσι με το όνομα Τεριάντ. Στον Ελευθεριάδη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό η αναγνώριση της αξίας του έργου του Θεόφιλου αλλά και η διεθνής προβολή του, που ωστόσο σημειώθηκε μετά το θάνατό του. Με έξοδα του Ελευθεριάδη ανεγέρθηκε επίσης το 1964 το Μουσείο Θεοφίλου στην Βαρειά Μυτιλήνης.
Ο Ελευθεριάδης έμενε στο Παρίσι και όσο ζούσε ο Θεόφιλος, ήθελε να οργανώσει έκθεση με έργα του στην πόλη του Φωτός και αφού τον πάρει μαζί του να τον γνωρίσει σε όλους τους φιλότεχνους και καλλιτέχνες. Όμως όταν ζήτησε από τον Θεόφιλο να βγάλει την φουστανέλα και να ντυθεί με κοστούμι για να πάει μαζί του στο Παρίσι, εκείνος δεν δέχθηκε να “φραγκέψει” και έτσι η έκθεση με τα έργα του οργανώθηκε από τον Ελευθεριάδη μετά τον θάνατο του ζωγράφου, στα 1936. Ήταν η πρώτη παγκόσμια έκθεση με έργα του Θεόφιλου.
Ο Ελευθεριάδης θυμάται και γράφει στο Παρίσι το 1928: “Μια μέρα στις αρχές του 1928 βρέθηκα στο ατελιέ του Γουναρόπουλου. Εκεί βρισκόταν ακουμπισμένη πάνω σ’ ένα τραπέζι η φωτογραφία ενός έργου λαϊκού ζωγράφου που μου τράβηξε αμέσως την προσοχή και ρώτησα τον Γουναρόπουλο αν ήξερε ποιος ήταν αυτός που είχε κάνει το έργο. Ο Γουναρόπουλος μου απάντησε: Ένας γνωστός μου συλλέκτης από τον Βόλο μου έστειλε την φωτογραφία. Άλλες λεπτομέρειες δεν ξέρω”. «‘Έφυγα από το ατελιέ του Γουναρόπουλου χωρίς να μάθω ούτε το όνομα, ούτε την καταγωγή του έργου της φωτογραφίας. Πέρασε πολύς καιρός χωρίς να μάθω τίποτα. Καμιά υποψία ότι ο ζωγράφος αυτός ήταν από την Μυτιλήνη. Ύστερα από τρία-τέσσερα χρόνια κατέβηκα στην Ελλάδα και πήγα στην Μυτιλήνη να δω τον πατέρα μου. Ένα απόγευμα μπαίνοντας σε ένα καφενείο είδα μια ζωγραφιά πάνω σε ένα τοίχο που μου θύμισε το έργο της φωτογραφίας. Ζήτησα πληροφορίες από τους θαμώνες. “Είναι ένας αλήτης -μου είπαν- που τριγυρνάει τα χωριά και ζωγραφίζει στα καφενεία για ένα ποτήρι κρασί”. Τότε για καλή μου τύχη, είχε σταματήσει τις περιπλανήσεις του κι είχε εγκατασταθεί στην Μυτιλήνη. Φυσικά έσπευσα να τον συναντήσω. Θυμάμαι αισθάνθηκα μεγάλη έκπληξη όταν τον πρωτογνώρισα. Ήταν τόσο γραφικός έτσι όπως ήταν ντυμένος και τόσο αγνός. Του ζήτησα να μου κάνει έργα, γιατί φοβόμουνα πως εκείνα που είχε κάνει στους τοίχους θα εξαφανιζόντουσαν αργότερα. Τα έργα του μου άρεσαν πολύ, είχαν μια δροσιά, αλλά και εκείνη την ποιότητα που μόνο στις αληθινές καλλιτεχνικές δημιουργίες συναντάει κανείς. Έως τον θάνατό του έκανε έργα που τα έδινε στον πατέρα μου”.
Χρόνια αργότερα ο Οδυσσέας Ελύτης θα γράψει
Στις μεγάλες αίθουσες του Λούβρου, καθώς τριγύριζα και ξανακοίταζα τα έργα αυτά, ένιωθα κοντά στο αίσθημα της υπερηφάνειας, τ’ ομολογώ, κι ένα άλλο αίσθημα ξεριζωμού, κάτι σαν αυτό που είχα νιώσει στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου με τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Μοιραία, συλλογιζόμουνα τα περισσότερα απ’ αυτά θα σκόρπιζαν μια μέρα στις συλλογές της Ευρώπης ή της Αμερικής….
Και το άλλο βράδυ, καθώς έτρωγα με τον Teriade, του το εξομολογήθηκα. Πήρε ένα ύφος παράξενο, με κοίταξε στα μάτια κι αντί να μου αποκριθεί, με ρώτησε αν είχα σκοπό, τώρα που επέστρεφα στην Ελλάδα, να πάω στη Μυτιλήνη. Θα είχε, λέει, μια θερμή παράκληση να μου κάνει: να πληροφορηθώ και να του γράψω αν, ανάμεσα στη Χώρα και στη Βαρειά, βρισκότανε κανένα οικόπεδο κατάλληλο για Μουσείο. “Μουσείο;” ρώτησα ξαφνιασμένος. “Ναι, για το Μουσείο Θεόφιλου” μου αποκρίθηκε ήρεμα.
Μια μέρα, Ιούλιος του ’65 ήτανε, παραξενευτήκαμε κι οι ίδιοι που όλα είχαν τελειώσει. Έβλεπες τους τοίχους, απάνου ως κάτου, ντυμένους με τα ίδια χρώματα που έξω απ’ τα ανοιχτά παράθυρα υπήρχανε και απλώνονταν και ζούσανε πραγματικά, στις ελιές, στις ροδιές, στις στέγες, στον ουρανό, ένα πανηγύρι άξιο της ψυχής εκείνου που μας είχε συγκεντρώσει εκεί. Φωνάξαμε έναν παπά στο γειτονικό εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής να λειτουργήσει. (…) Στεκόμασταν αμίλητοι, με τα χέρια δεμένα μπροστά, σα να ταξιδεύαμε, σα να ‘φευγε ο χρόνος δεξιά κι αριστερά μας με αόρατα κύματα.Η ιστορία ενός ανθρώπου είχε τελειώσει για μας κι άρχιζε για τους άλλους – και για τους αιώνες. Και Ο Γιώργος Σεφέρης θα πει για τον μεγάλο λαϊκό ζωγράφο :
«…Ο Θεόφιλος είναι ζωγράφος και μόνο ως τέτοιο πρέπει να τον πάρουμε. ‘Όλη του η σημασία έγκειται εις το εξής: Ότι ξέρει να ζωγραφίζει και πολύ καλά μάλιστα…»
Επιμέλεια: Ανδρέας Ανρεάδης (Ανδρέ-Ανδρέ)
ΠΗΓΕΣ:
Ιστορία της Τέχνης, εκδ.Τόπος.
Ο ζωγράφος Θεόφιλος , Οδυσσέας Ελύητης, Εκδόσεις ΓΝΩΣΗ
Wikipedia.org
healthyliving.gr
sanshmera.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου