Ο Ελ Γκρέκο «ζει» μέσα από 2 εκθέσεις και 1 συνέδριο

Τρεις δράσεις σχεδιάζει το Μουσείο Μπενάκη για το έτος Γκρέκο, με αφορμή τη συμπλήρωση, φέτος, 400 χρόνων από τον θάνατο του κορυφαίου ζωγράφου. 

Στο Μουσείο Μπενάκη, στο Κτήριο της Οδού Πειραιώς μεταφέρεται από 21 Νοεμβρίου η έκθεση «Ο Γκρέκο μεταξύ Βενετίας και Ρώμης».

Η έκθεση έχει ως επίκεντρο τους δύο πίνακες του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (Γκρέκο) που εκτίθενται μόνιμα στους χώρους του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, στο Ηράκλειο. Πρόκειται για τη Βάπτιση του Χριστού, που ανήκει στο Δήμο Ηρακλείου, και την Άποψη του Όρους και της Μονής Σινά, που αγοράστηκε από τα Ιδρύματα Ανδρέα και Μαρίας Καλοκαιρινού, το 1991.

Τα ιστορικά πρόσωπα που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι ο καρδινάλιος Αλεσάντρο Φαρνέζε, ο βιβλιοθηκάριός του Φούλβιο Ορσίνι, καθώς και ο μικρογράφος Τζούλιο Κλόβιο.

Ο Γκρέκο φιλοξενήθηκε επί δύο χρόνια (1570-1572) στο Palazzo Farnese μετά από επιστολή του Κλόβιο προς τον καρδινάλιο, όπου τον χαρακτήριζε «σπάνια περίπτωση για τη ζωγραφική», ενώ για τον Φούλβιο Ορσίνι οι ειδικοί πιστεύουν ότι το έργο Άποψη του Όρους Σινά του ανήκε και ίσως να ήταν παραγγελία δική του.

Στην έκθεση θα παρουσιαστούν ντοκουμέντα που αφορούν την παραμονή του Γκρέκο στη Ρώμη, καθώς και εικόνες, πίνακες και χαρακτικά, έργα σημαντικών καλλιτεχνών του 16ου αι. που συνάπτονται με την εικονογραφία των δύο έργων του Θεοτοκόπουλου που εκτίθενται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης.

Ανάμεσά τους πρόκειται να εκτεθούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα η Προσκύνηση των ποιμένων από το Agnes Etherington Art Center (Kingston, Καναδάς), η Προσωπογραφία του Giulio Clovio της Sofonisba Anguissola που ανήκει σε ιδιωτική συλλογή του εξωτερικού (Ρώμη), καθώς και μιαΠροσωπογραφία του Fulvio Orsini, αγνώστου καλλιτέχνη, από τις συλλογές του Μουσείου Uffizi.

Η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μπενάκη (κτίριο της οδού Πειραιώς) έως την 1η Μαρτίου 2015.

Στο κτήριο της οδού Πειραιώς θα εκτεθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο πίνακας του Γκρέκο Παιδί που φυσάει ένα αναμμένο δαυλί του Museo Nazionale di Capodimonte της Νάπολης.

Την έκθεση θα συνοδεύσει πλούσια επιστημονική έκδοση.

Παράλληλα, στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη θα παρουσιαστεί από την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου η έκθεση «Ο Φιλικός Κύκλος του Γκρέκο στο Τολέδο». Την έκθεση θα εγκαινιάσει η βασίλισσα Σοφία της Ισπανίας.

Στόχος της έκθεσης είναι να γίνουν γνωστοί και να τιμηθούν οι διανοούμενοι, συλλέκτες και παραγγελιοδότες που αποτελούσαν τον προσωπικό κύκλο του Γκρέκο στο Τολέδο, τον ενέπνευσαν και τον στήριξαν σε όλη τη φάση της δημιουργικής του ζωής.

Ο κρητικός ζωγράφος έζησε 37 ολόκληρα χρόνια στο Τολέδο, επαγγελματικά σε μεγάλο βαθμό πετυχημένος αλλά πνευματικά σχετικά απομονωμένος. Ένας ζωγράφος με τη δική του ουμανιστική παιδεία είχε λίγους συνομιλητές στο Τολέδο: μια αριθμητικά περιορισμένη ελίτ ιταλικής κουλτούρας που ήταν σε θέση να εκτιμήσει το ιδιόμορφο εικαστικό του έργο.

Η έκθεση περιλαμβάνει δύο από τις σημαντικότερες προσωπογραφίες που φιλοτέχνησε ο καλλιτέχνης (από τις συλλογές του Museo del Prado), καθώς και άλλα ζωγραφικά έργα, σπάνια βιβλία, χειρόγραφα και χαρακτικά του 16ου και του 17ου αιώνα που φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας, στα Αρχεία του Τολέδου (Archivo Municipal de Toledo, Archivo Provincial de Toledo, Biblioteca de Castilla-La Mancha), και σε άλλα ιδρύματα (Museo del Greco, Archivo Historico de Protocolos de Madrid).

Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο ιστορικός Ρίτσαρντ Κέιγκαν (καθηγητής στο Johns Hopkins University, Baltimore), σε συνεργασία με τον ιστορικό τέχνης, Νίκο Χατζηνικολάου.

«Δεν είναι θέαμα, δεν είναι μια εύκολη έκθεση», είπε Νίκος Χατζηνικολάου, ο άνθρωπος που είχε τη γενική ευθύνη και καθολική επιστημονική εποπτεία συνολικά των εκθέσεων που διοργανώνονται στην Ελλάδα για τον εορτασμό των 400 ετών από τον θάνατο του Ελ Γκρέκο. «Είναι μια ιστορική έκθεση. Μια έκθεση που θέλει λίγο χρόνο από τη ζωή σου.» Αρθρώνεται μέσα από κείμενα, έγγραφα, έργα του ίδιου του καλλιτέχνη και άλλων για να μας μεταφέρει γραμμή γραμμή, πινελιά πινελιά, μέσα στο ιστορικό περιβάλλον, στη στιγμή που τον καθόρισε.

«Η έκθεση αυτή αποτελεί μια “παγκόσμια” πρωτοτυπία”. Δεν γίνονται πολλές τέτοιες εκθέσεις πουθενά στον κόσμο» διευκρίνισε ο Αγγελος Δεληβορριάς.

Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 13 Νοεμβρίου 2014 έως την 1η Μαρτίου 2015.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος στον Γκρέκο, το Μουσείο θα διοργανώσει τριήμερο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο για τον καλλιτέχνη και το έργο του.

Το συνέδριο θα έχει τίτλο «El Greco from Crete, to Venice, to Rome, to Toledo» και σε αυτό θα συμμετάσχουν 22 επιστήμονες από όλο τον κόσμο, ειδικούς στο έργο του Θεοτοκόπουλου. Η ευρεία θεματική και η έμφαση θα δοθεί στον πίνακα του Λαοκόωντα.

Οι ανακοινώσεις στα ισπανικά θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά και στα ελληνικά. Οι ανακοινώσεις στα γαλλικά, ιταλικά και ελληνικά, θα μεταφράζονται ταυτόχρονα στα αγγλικά.

Στο πλαίσιο του εορτασμού του έτους Γκρέκο, θα υπάρξει ένα αφιέρωμα στον θάνατο όπως καταγράφεται μέσα από τα έργο του Γκρέκο που θα συμπεριληφθεί στην επικείμενη έκθεση «Επέκεινα» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Επίσης το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας θα πραγματοποιήσει μια έκθεση με θέμα το βυζαντινό περιβάλλον του Ελ Γκρέκο.[athinorama]