Βιογραφία: Πελεκάσης Δημήτριος (1881-1973)

Ο Δ. Πελεκάσης γεννήθηκε στην πόλη της Ζακύνθου το 1881. Ταλαντούχος, προερχόμενος από ένα ιδιαίτερα πνευματικό οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Καθηγητές του ήταν ο Γ. Ροίλος, ο Ν. Λύτρας και ο Γ. Ιακωβίδης.

Συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Ιταλία. Φοίτησε στην Ακαδημία της Ρώμης  San Luca και μελέτησε εμπεριστατωμένα τις ιταλικές πινακοθήκες, ιδιαίτερα της Φλωρεντίας.

Επιστρέφοντας στο νησί του εργάστηκε στο εργαστήρι του πατέρα του ως προσωπογράφος και τοπιογράφος, ενώ από κοινού ανέλαβαν την αγιογράφηση ζακυνθινών ναών, όπως ο ναός του Αγίου Νικολάου στο Μουζάκι (1910) κι ο ναός της Αγίας Παρασκευής στο Μπελούσι (1911-1912). 

Κ.Καλλιφατιδη, λάδι σε κ.πλακέ,
55Χ75εκ.

Κ.Καλλιφατιδη, λάδι σε κ.πλακέ,
23Χ32εκ.

Κ.Καλλιφατιδη, Λάδι σε κ.πλακέ,
45Χ47εκ.

Δ. Πελεκάση, Μικρές Ζακυνθινοπούλες

Έζησε δύο χρόνια στο Κάιρο, εργαζόμενος στην Πινακοθήκη του λόρδου Κίτσενερ. Το 1914 επέστρεψε στη Ζάκυνθο όπου συνέβησαν τραγικά γεγονότα: Η 6χρονη κόρη του πέθανε από υδροκυανικό οξύ που χρησιμοποιούσε στο εργαστήρι για τη συντήρηση των εικόνων, ενώ έχασε κι ένα αγόρι σε νηπιακή ηλικία. Μετακόμισε με το μοναχογιό του στην Αθήνα, όπου δούλεψε ακατάπαυστα αγιογραφώντας ναούς. Το 1923 ανέλαβε την αγιογράφηση της ορθόδοξης εκκλησίας του Αγίου Γερασίμου της ελληνικής κοινότητας στη Λωζάννη. Έργα του κοσμούν το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, τον Άγιο Γεώργιο Κυψέλης, τον Άγιο Δημήτριο Ψυχικού, την Αγία Γρηγορούσα στους Αέρηδες της Πλάκας, την Αγία Παρασκευή στου Ψυρρή, το ναό της Αναστάσεως στο Χολαργό, την Αγία Μαρκέλλα στο Βοτανικό. Κάτοχος των τεχνικών της νωπογραφίας (fresco), ωογραφίας, ψηφιδωτών και άλλων συνθετικών χρωματικών μιγμάτων, κλήθηκε συχνά και ως συντηρητής έργων Τέχνης.

Ασχολήθηκε και με τη συγγραφή. Δημοσίευσε μελέτες και άρθρα, εξέδωσε μονογραφίες όπως «Ηλίας Μόσχος», «Ιωάννης Κοραής» κ.α., έγραψε ποιήματα. Τα ποίηματά του «Δόξα και δάφνες στον στρατό» (εμπνευσμένο από τον αγώνα του 1912) και η «Η Γλυκειά παρθένα ολόχαρη», με τη μουσική του Διονύσιου Κατσίγιαλου, γνώρισαν πανελλήνια επιτυχία. Διετέλεσε ιδρυτικό μέλος του Καλλιτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, ενώ συνετέλεσε στην ίδρυση του Μουσείου Διονυσίου Λοβέρδου στην Αθήνα και του Χριστιανικού Μουσείου στη Ζάκυνθο. Τα έργα του που περισσότερο προκαλούν το θαυμασμό είναι οι πολυπρόσωπες συνθέσεις ιστορικών θεμάτων, με κορυφαίες τις μικρογραφίες του σε μέταλλα (χαλκό, ασήμι, ελεφαντοστό). Προσέφερε δε τα μέγιστα στην αναγέννηση της βυζαντινής τέχνης, χάρη της οποίας είχε μελετήσει και την αγιορείτικη ζωγραφική.Σημαντικό μέρος της εργογραφία/πινακογραφίας του χάθηκε κατά το σεισμό του 1953 και πολλά άλλα έργα συλήθηκαν. Όσα σώθηκαν, κοσμούνε μεγάλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές.

[Αντώνης Κουτσουπιάς, για το Ινστιτουτο Μελετών Ελληνικής Τέχνης Artem]