Έλληνες Ζωγράφοι: Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

«Βυζαντινός, ορθόδοξος και μοντέρνος»

 Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1908, ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης σπούδασε  φαρμακευτική και εφαρμοσμένη οπτική στο Παρίσι (1926-1928) και φαρμακευτική κ Απόρριψη αι βοτανική στο Στρασβούργο (1928-1929). Αμέσως μετά ανέλαβε το φαρμακείο του πατέρα του, που είχε πεθάνει πρόσφατα. Από το 1955 και μέχρι το 1968 εργάστηκε σε φαρμακευτική εταιρεία. Στη συνέχεια αφοσιώθηκε στον πνευματικό και καλλιτεχνικό χώρο. Εκτός από τα δεκάδες ταξίδια στο Άγιο Όρος, ταξίδεψε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και πήρε μέρος σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχοντας εμφανιστεί ήδη στο χώρο των γραμμάτων με τα πεζογραφήματα «Ανδρέας Δημακούδης», «ο Πεθαμένος και η Ανάσταση» και την ποιητική συλλογή «Εικόνες», το 1944 παρουσίασε  επίσημα και το ταλέντο του στη ζωγραφική.

 Τόσο στη συγγραφική, όσο και στην εικαστική του δραστηριότητα, έθεσε ως βάση  την ορθόδοξη μοναστική παράδοση,  τα πατερικά κείμενα και τα συναξάρια των αγίων. Από το χώρο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον συγκινούσε ο Όμηρος, από τον οποίο δανείστηκε πολλές σκηνές για να εκφράσει τις σκέψεις του.

Χαρακτηριστική είναι η φράση του: «Εκεί που κατέληξαν οι επί του θέματος από μακρού χρόνου συλλογισμοί μου είναι ότι το Άγιον Όρος μπορεί να παρομοιαστεί, αν όχι να ταυτιστεί, με την δεύτερη πανοπλία του Αχιλλέως».

Συνδυάζοντας τη βυζαντινή παράδοση με στοιχεία μετεμπρεσιονιστικά και κατέχοντας συγχρόνως όλες τις τάσεις του ευρωπαϊκού μοντερνισμού, συνέθεσε το δικό του προσωπικό ύφος. Αρχικά ζωγράφιζε με μολύβια και λάδια, αλλά πολύ νωρίς στράφηκε συνειδητά στην τέμπερα.  Το μακεδονικό τοπίο, η Θεσσαλονίκη με τα λαϊκά σπίτια και τις βυζαντινές εκκλησίες, αγιορείτικα μοναστήρια, ασκητικές μορφές και άγιοι και ολόκληρη η ελληνορθόδοξη παράδοση, προβάλλονται  μέσα από την πληθώρα των  έργων που παρήγαγε, τόσο με το χρωστήρα, όσο και με την πένα του.

Πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 1993, έχοντας ζωγραφίσει «με αναρίθμητες πινελιές, με απέραντη αγάπη και υπομονή, ένα μυστικό τοπίο όπου αναδύονται οι σχέσεις του ανθρώπου με το Θεό».

[Επιμ. Φώτης Κουτσουπιάς, για το artem.gr]

Έλληνες Ζωγράφοι: Θεόδωρος Στάμος

Μετανάστης δεύτερης γενιάς ο Θεόδωρος Στάμος γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1922 και πέθανε στα Γιάννενα το 1997.
Έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στον τόπο καταγωγής του, τη Λευκάδα  που τον ενέπνευσε σε πολλά από τα έργα του.
Πρωτοπόρος για τη γενιά του ’50 στα εικαστικά της Αμερικής, υιοθέτησε τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό και τον ανέδειξε με το έργο του στα Ευρωπαϊκά κέντρα τέχνης. Ηγήθηκε άτυπα της ομάδας Πρωτοπορίας (Τ. Ερνστ, Α. Γκότλιμπ, Ρ. Μάδεργουελ, Γ. Μπαζιώτης (Έλληνας επίσης), Χ. Χόφμαν, Μπ. Νιούμαν, Κ. Στιλ, Φ. Μπάλτμαν, κ.α.) και ήλθε σε αντιπαράθεση με τους υπεύθυνους της έκθεσης με τίτλο «Αμερικάνικη Ζωγραφική Σήμερα -1950»  στη Ν. Υόρκη,  καταγγέλλοντας τους με ανοικτή επιστολή στη Νιου Γιορκ Τάιμς, για συντηρητισμό και μη κατανόηση και προβολή της μοντέρνας τέχνης. Με αφορμή την επιστολή αυτή το περιοδικό Λαιφ δημοσιεύει ειρωνικό άρθρο αποκαλεί την ομάδα Στάμου «οξύθυμους», χαρακτηρισμός που τους ακολούθησε για μεγάλο διάστημα. 

Έργα του εκτίθενται σε περισσότερα από 50 Μουσεία ανα τον κόσμο αλλά και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές. Η Εθνική πινακοθήκη στην Αθήνα τίμησε τον Θεόδωρο Στάμο το 1997 λίγο μετά το θάνατό του με αναδρομική έκθεση με 150 και πλέον έργα, που φυλάσσονταν σε μουσεία και συλλογές από όλο τον κόσμο.

[Ι.Μ.Ε.Τ. artem.gr]

Ακαδημίες και Σχολές Καλών Τέχνων στα Βαλκάνια εκθέτουν φέτος στη Θεσσαλονίκη

 Καθιερωμένη εδώ και χρόνια η έκθεση των Τμημάτων ΑΕΙ Καλών Τεχνών των βαλκανικών πρωτευουσών, δημιουργεί συνθήκες για στενότερη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, για νέες συμφωνίες κινητικότητας φοιτητών και καθηγητών Erasmus και για συντονισμό μεταξύ των βαλκανικών ΑΕΙ Τέχνης.
Φέτος έχει σειρά η Θεσσαλονίκη. Η έκθεση με την ονομασία Transform οργανώνεται από το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ. Πρώτη προσκεκλημένη σ’ αυτήν την έκθεση η αντίστοιχη Σχολή της Φλώρινας, ενώ ακολουθούν οι Σχολές Καλών Τεχνών των βαλκανικών πόλεων του Βελιγραδίου, του Βουκουρεστίου, του Ζάγκρεμπ, της Κωνσταντινούπολης, της Λιουμπλάνα,  των Σκοπίων, της Σόφιας και των Τιράνων. 

Το θέμα της έκθεσης είναι «το κουτί της Πανδώρας» με αντίστοιχη τη θεματογραφία των έργων, τα οποία εκτίθενται από την Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου  στο Τελλόγλειο Ίδρυμα. Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου, αλλά δε θα παραμείνει στο Τελλόγλειο όλες αυτές τις μέρες. Θα μετακινηθεί διαδοχικά σε άλλα τρία σημεία της Θεσσαλονίκης. Στις 5 Σεπτεμβρίου θα βρίσκεται στο Κέντρο Χαρακτικής Ήλιος δήμου Νεάπολης, στις 12 Σεπτεμβρίου στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στις 21 στο Remezzo Palace.  Δίνεται έτσι η δυνατότητα σε όσο το δυνατόν περισσότερους κατοίκους και επισκέπτες της πόλης να λάβουν το μήνυμα της ελπίδας που εκπέμπουν τα εκτιθέμενα έργα.  

[Φώτης Κουτσουπιάς, για το artem,gr.]